δωδεκάδελτος

Το γραπτό κείμενο που προέκυψε από την κωδικοποίηση του ρωμαϊκού δικαίου σε δώδεκα πίνακες (δέλτους), η οποία έγινε το 451 π.Χ. Η Δ. δημιουργήθηκε με στόχο να αποτελέσει δίκαιο όλων των Ρωμαίων και η κατάρτισή της οφείλεται στις διαμάχες πατρικίων και πληβείων. Η πρόταση για τη σύνταξη της Δ. έγινε από τον δήμαρχο Γάιο Τερέντιο Άρσα και η κατάρτισή της ανατέθηκε σε δέκα άντρες με δικτατορική εξουσία, οι οποίοι έπρεπε να ολοκληρώσουν το έργο τους σε έναν χρόνο. Οι δέκα πίνακες που δημιούργησαν (ξύλινοι, χάλκινοι ή από ελεφαντόδοντο) στήθηκαν σε δημόσιο χώρο για να μπορούν να τους διαβάζουν όλοι. Επειδή το έργο δεν θεωρήθηκε αρκετό, τον επόμενο χρόνο συστάθηκε νέα δεκαμελής επιτροπή για τη συμπλήρωσή του. Οι συμπληρωματικοί νόμοι γράφτηκαν σε δύο ακόμη πίνακες. Μόνο αποσπάσματα των δώδεκα πινάκων διασώθηκαν, ορισμένα όμως μέρη του κώδικα είναι γνωστά από κείμενα διαφόρων συγγραφέων της εποχής. Χάρη στη Δ. χειραφετήθηκε η τάξη των πληβείων.

* * *

-ον (AM δωδεκάδελτος, -ον)

1. αυτός που αποτελείται από δώδεκα δέλτους*

2. το θηλ. ως ουσ. η δωδεκάδελτος

η πρώτη κωδικοποίηση της ρωμαϊκής νομοθεσίας.